رضا طیبی عزیز در غوغای زنجره به زیبایی می گوید:
شش ساله بودم. روزی از روزهای بسیار گرم و رطوبتی مرداد ماه بود. بعد ظهر آن روز همه از خستگی کار در حال استراحت و تجدید قوا بودند. مدتها بود که صدایی پیوسته و بدون وقفه، در دور دست ها از میان چین وشکن شیارهای تپه های پشت خانه مادر بزرگ شنیده می شد. این صدا مدتها ذهن و روان مرا به خود مشغول کرده بود. منبع صدا چه بود و از کجا بر می خاست؟ در همان حال که همه بی هوش بودند، از خانه بیرون زدم. نفس زنان شیب تپه های پشت خانه مادر بزرگ را طی کرده، محو صدا در جستجوی خاستگاهش پرداختم. گاه موج گرمای آفتاب موج صدا را درهم می شکست و جهت صدا گم می شد، اما احساس می کردم به صدا نزدیک و نزدیکتر می شوم. این اشتیاق مرا از خانه دور و دورتر می کرد. زمان از یک ساعت هم گذشته بود. مادر نگران هم که از مار و جانوران آن تپه ها در آن گرما خاطره خوشی نداشت، وحشت زده مدام صدایم می زد و من هم که بسیار دور شده و غرق در رسیدن به منبع صدا ، مادر را فراموش کرده بودم. صدا صدای یکنواختی که شبیه هیچ صدای دیگری نبود و هیچگاه قطع نمی شد. آنقدر دور خود چرخیدم که جهت کامل آن را یافته و به آن نزدیک شدم. هر گام آهسته ای که بر می داشتم ترسم بیشترو بیشتر و اشتیاقم به دیدار نوازنده آن سنفونی دو چندان می شد. چون کودکی که مسیر استخر را می پیماید و قصد دارد برای اولین بار از بالای دایو بلندی به عمق آب شیرجه زند و در نقطه پرش (نقطه صفر) ترس و اشتیاق شجاعانه تصادم می کند؛ بپرد یا نپرد؟ به یافتن منبع صدا دست یابم یا منصرف شوم؟ این صدا از چه منبعی بر می خاست که طنینش تپه های بزرگ را پوشانده بود؟ احساس کردم آنقدر نزدیکش ایستاده ام که داشتم کر می شدم! ناگهان در یک لحظه صدا قطع شد. من درست به دو متری نوازنده رسیده بودم. ” ولی او کجاست؟” آرام و بدون حرکت نشسته تا او مرا نبیند و دوباره آهنگ ساز کند. دل توی دلم نبود و گلویم خشک شده بود. بعد از چند دقیقه دو باره شروع کرد. آرام آرام با قطع و وصل او نزدیکش شدم. آنقدر با چشمانم دنبال کردم تا بالاخره او را یافتم. آن چیز که من از سال پیش هم برایم معما بود و به دنبال یافتنش بودم، زنجره یا جیرجیرک سبز رنگی که به بوته گَوَنی چسبیده بود. اندازه واقعی او به اندازه یک دانه لوبیا چیتی بود و دیگر هیچ! نمی توانستم باور کنم چیزی که دو تابستان پیاپی ذهن مرا به خود مشغول داشته بود، حشره کوچکی بود که فقط قیل و قالش دره ها و تپه ها را پر کرده بود. خواستم او را بگیرم و سر به سرش بگذارم. خواستم او را به خانه ببرم و در قوطی کبریتی حبسش کنم. به خودم گفتم نه، بگذار ادامه بدهد. قرار نبود اوغول مهربانی برای من باشد!
وقتی به منزل برگشتم چند ضربه نه چنان آب داری از مادر نگرانم نوش کردم که چرا به او نگفته، کجا رفته بودم. اما به خشم مادر و درد ترکه های کوچک فکر نمی کردم بلکه در این فکر بودم که چگونه آن اسطوره ذهنی من به این سادگی شکست؟ چرا آن هیبت بزرگ تبدیل به یک زنجره سبزی به اندازه یک لوبیا شد؟ صدایی که روزها و روزها مرا به خود مشغول داشته بود، انگار از هیچ بر می خاست و نمی توانستم قبول کنم که چنین طنینی آواز یک جیرجیرک ژولیده بی سرو پا باشد. اما به مرور خود را با آن لوبیای کوچک یگانه یافتم. مطرب کوچکی که عظمت طنین سازش چین و قوس تپه ها را پوشانیده بود. او آرام بر ساقه گَوَنی نشسته و تابش خورشید را می گرفت و آن را به امواج سنفونی رقص تبدیل می کرد. آری اسطوره بزرگ من، غزل عرفانی بی نشان من با رخ نمودن از پس حجاب، در هم شکست.
******
براستی آیا آن غوغای دو ساله، آن هیاهوی حیرت ساز، همه و همه کار آن مطرب کوچک بود؟
کجاست نقطه ی صفر ذهن که لغزش یک میلیمتری از آن، هیاهویی شگرف را در قاب یک جیرجیرک ژولیده بی سرو پا به تصور تصویری ناچیز بایگانی می کند؟
جنون نقطه ی صفر عقل است، یا منتهای عقل!؟ به کدام سو باید رفت تا دوباره بتوان در طنین آن ساز شناور شد؟
چه کنیم تا ذهن از تعبیر یک جیرجیرک ژولیده بی سر و پا برگردد به غوغایی که قیل و قالش دره ها و تپه ها را پر کرده بود؟
راهِ یک ساعت آمده، در بازگشت چقدر طول می کشد؟
گاهی غوغای دیوار ها را که مصداق سکوتند می شنوم! می پرسم آی تندیس های سکوت، این چه شور و غوغاست در شما!؟
پاسخ می گویند که در همه هستی، غوغایی کرد که بعد آن هر چه غوغاست در جهان، طنین آن غوغای نخستین است.
آی آنکه در پی وصلی فریب چشم را نخور! گوش ات را تیز کن! در این زندان که تو هستی، تو را پیغامی فرستاده. گوش ات را حلال کن تا بشنود پیغام را!
در صدای زنجره، باد، برگ شناور شو!
گوش کن صدا را!
با تو سخن می گوید!
غلامرضا رشیدی
اسفند۸۸
پی نوشت:
بیا بشنویم غوغای زنجره ها را و شناور باشیم .
یاد سهراب بخیر!
کار ما نیست شناسایی “راز” گل سرخ ،
کار ما شاید این است
که در “افسون” گل سرخ شناور باشیم.
پشت دانایی اردو بزنیم.
دست در جذبه یک برگ بشوییم و سر خوان برویم.
صبح ها وقتی خورشید ، در می آید متولد بشویم.
هیجان ها را پرواز دهیم.
روی ادراک فضا ، رنگ ، صدا ، پنجره گل نم بزنیم.
آسمان را بنشانیم میان دو هجای “هستی”.
ریه را از ابدیت پر و خالی بکنیم.
بار دانش را از دوش پرستو به زمین بگذاریم.
نام را باز ستانیم از ابر،
از چنار، از پشه، از تابستان.
روی پای تر باران به بلندی محبت برویم.
در به روی بشر و نور و گیاه و حشره باز کنیم.
کار ما شاید این است
که میان گل نیلوفر و قرن
پی آواز حقیقت بدویم.
